W ostatnich latach wiele wydawnictw oferuje nam „bajki terapeutyczne”. Jaką mają pełnić rolę? Czy są skuteczną pomocą terapeutyczną? Z jaką emocją najczęściej pomagają sobie poradzić?
Świat małego dziecka, zawiera wiele zdarzeń, do które dziecko reaguje. Często są to trudne, lękotwórcze wydarzenia, zdarzają się też bolesne doświadczenia, które mają wpływ na kształtowanie się osobowości u dziecka. To właśnie lęki – i te związane z rozwojem dziecka, i te nabywane przez doświadczenia mają zostać zredukowane dzięki baśniom.
Baśnie dla terapii odkrył Bruno Bettelheim – od tamtej pory wielu terapeutów posługuje się tą metodą. Wg psychoanalityków baśnie oddziałują poprzez treści odkryte, z którymi dziecko ma kontakt bezpośredni, świadomy, a jednocześnie wpływają na naszą podświadomość.
Bajki to najbliższe dziecku utwory, w którym świat realny miesza się z fantastycznym, tworząc zrozumiałą całość. Dziecko słucha o sytuacjach, które wzbudzają niepokój, równocześnie znajdując cudowne rozwiązanie, które redukuje lęk. W bajkowym świecie bohater spotyka przyjaciół, przeżywa przygody, a przede wszystkim pozbywa się lęku. Rozwiązanie trudnej sytuacji okazuje się proste i przyjemne. Świat bajek pozwala odmienić zdarzenia, „odczarować je”, poprzez powiązanie przyczyn ze skutkami, czyli objawami lękowymi. Można powiedzieć, że bajki uczą pozytywnego myślenia w sytuacjach budzących lęk. W bajkach stosowane są też inne techniki psychologiczne, które mają za zadanie uodpornić na lęk lub obniżyć jego poziom, umożliwiając w ten sposób stawienie czoła przeciwnościom.
Bajki terapeutyczne mają pewne stałe elementy – główny temat ,główny bohater, inne postacie bajkowe oraz tło opowiadania. Cele tych bajek to konkretyzowanie i racjonalizowanie lęku, wzmacnianie poczucia własnej wartości, uczenie pozytywnego myślenia, kształtowanie dobrego nastroju emocjonalnego.
Temat – bohater opowiadania przeżywa trudne sytuacje, budzące emocje, duży lęk. Sytuacja wyzwalająca lęk, np. przed ciemnością, wstydem, bólem, stratą lub separacją z mamą, a nawet śmiercią
.Bohaterem jest dziecko lub zwierzątko, z którym można się zidentyfikować. Bohater radzi sobie z trudnościami z pomocą bajkowych postaci (zwierząt, przedmiotów). One pomagają mu oswoić problem, ukierunkowują aktywność oraz pokazują sposoby zachowania w takich sytuacjach.
Inne postacie – pomagają, uczą skutecznych sposobów zachowań, pomagają w osiągnięciu sukcesu.
Postacie te są serdeczne i rozumiejące, podpowiadają dziecku: możesz, potrafisz, chcesz, dasz radę.
Tłem są zwykle miejsca znane dziecku – przedszkole, szpital, dom, podwórko, przedstawione w sposób wywołujący pogodny nastrój.
Takie bajki mogą też tworzyć terapeuci, rodzice – można je dopasować do sytuacji w której obecnie jest dziecko.
Oczywiście, można też posiłkować się gotowymi bajkami, jest duży wybór wśród propozycji książkowych. Warto zacząć od „Bajek terapeutycznych” Marii Molickiej, w których jest wiele uniwersalnych tematów- lęk przed przedszkolem, przed zgubieniem się, lęk związany z separacją od mamy, z utratą kontroli (moczenie się), z przekroczeniem norm (objadanie się), lęk przed ciemnością, a nawet lęki wywołane nadużywaniem alkoholu przez rodzica.
Warto pamiętać o sile i mocy płynącej z bajek, a także próbować stworzyć dla swojego dziecka dostosowaną do niego bajkę.
Opracowała: Anna Szewczyk